بررسی خصوصیات فیزیکیوشیمیایی و مینرالوژی خاک های تشکیل شده بر روی رسوبات کواترنر در بخشی از اراضی دشت ارومیه

رسوبات کواترنر بخش عمده عرصه های کشاورزی و منابع طبیعی منطقه ارومیه را به خود اختصاص داده اند. به منظور بهره برداری بهینه و پایدار از این اراضی، شناخت خصوصیات فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی این خاک ها ضروری است. در این مطالعه 5 پروفیل در خاک های متشکله بر رسوبات کواترنر منطقه ارومیه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که این خاک ها به علت فرایندهای متوالی فرسایش و رسوب گذاری دارای ضخامت و تحول کمی می باشند. توالی فرایندهای فرسایش-رسوب گذاری و خاکسازی در دوره های مختلف منجر به تشکیل توالی افق های کلسیک و لایه های رسوبی در اعماق زیاد این پروفیل ها شده است و این افق های مدفون احتمالاً بیانگر تغییرات اقلیمی در طول کواترنر هستند که در خلال نوسانات اقلیمی در دوره های مرطوب، انحلال و جابجایی کربنات و در دوره های خشکی، رسوب و تجمع کربنات رخ داده است. احتمالا، افق های کلسیک مدفون شواهد تغییرات اقلیم در این منطقه می باشند. نتایج کانی شناسی رسی نشان داد که کانی های رایج منطقه مورد مطالعه شامل، اسمکتایت، کائولینایت، ایلایت، کلرایت و ورمی کولایت می باشند. کلرایت و کائولینایت عمدتاً منشا موروثی داشت. منشا ایلایت در افق های سطحی پدوژنیک – موروثی و در افق های زیرین به ارث رسیده تشخیص داده شد. ورمی کولایت نیز منشا پدوژنیک داشت. همچنین کانی اسمکتایت دارای هر سه منشا، موروثی، نوتشکیل و تغییر شکل بود و فراوانی آن با عمق افزایش یافت. منشا اسمکتایت در افق های مدفون به تغییر شکل ایلایت نسبت داده شد و با توجه به لزوم شرایط رطوبتی نسبتاً زیاد برای هوازدگی ایلایت، وقوع این فرایند به اقلیم مرطوب تر گذشته نسبت داده شد. بنابراین نتایج بدست آمده از این تحقیق می تواند راهنمایی برای شناسایی تغییرات اقلیمی انجام گرفته در منطقه مورد مطالعه باشد. افق های مشخصه خاک ها اکریک، مالیک، کمبیک و کلسیک هستند و خاک ها بر اساس سیستم رده بندی امریکایی (2010) در 2 رده و 3 تحت گروه رده بندی شدند که عبارتند از: typic calcixerolls ،pachic calcixerolls و typic calcixerepts. پروفیل 3 دارای دو لایه با ویژگی های اپی پدون مالیک می باشد. لذا تحت گروه جدیدی به نام cumulic calcixerolls جهت لحاظ نمودن این ویژگی پیشنهاد شد.